रुकुम पूर्व– रुकुम पूर्वको पुथा उत्तरगंगा गाउँपालिका वडा नम्बर १२ कोलका युवा सामूहिक भैँसीपालनमा लागेर मनग्ये आम्दानी लिन थालेका छन् । विगत वर्षमा यो पालिकामा गाईभैँसीपालन गरी स्थानीयले दूध, दही, घ्यू पर्याप्त उत्पादन गरी बिक्री गरेर आम्दानी लिँदै आएका थिए ।  तर, पछिल्लो समय कृषि पेसा अपनाउनुको साटो सहरबजार र मुग्लान पस्ने युवाको लर्को लागिरहेको छ । सोही कारण कतिपय स्थानमा गाईभैँसी पाल्नेको संख्य न्यून छ । 

कोलका युवाले सामूहिक भैँसीपालन गरी प्रेरणाको स्रोत बनेका छन् । गाउँमा भैँसीपालन हराएका बेला युवाले यो पेसालाई आम्दानीको स्रोत बनाउन थालेका हुन् ।
भैँसीपालनबाटै आम्दानी बढाउन सामूहिक भैँसीपालनमा लागेको पुथा हिमालयन अर्गानिक कृषि फार्मका अध्यक्ष सुजन पुन मगरले बताए । 

गाउँमा युवा खेतीपाती गर्न छाडेर विदेश पलायन हुनु र घरगाउँमै बसेकाले पशुपालन छाडेपछि अहिले गाउँमा दूध, दही, घ्यू र मही अभाव भइरहेको उनले सुनाए ।

युवाले सात वटा धुना भैँसीबाट सामूहिक कृषि कर्म गरिरहेका छन् । गत असारबाट कोलस्थित छमारीमा कागती खेतीसँगै मल र दूधका लागि भैँसीपालन सुरु गरिएको अध्यक्ष पुन मगरले बताए ।

सय रोपनी जग्गा भाडामा लिएर कृषि कर्म 

छमारीमा १०० रोपनी जग्गा वार्षिक २ लाख रुपैयाँ भाडामा लिई फार्ममार्फत १५ युवाले सामूहिक कृषि उत्पादन गरिरहेका छन् । ७ वटा धुना भैँसीले दैनिक १५ देखि २० लिटरसम्म दूध दिने गरेका छन् । उक्त दूध कोल गाउँमै खपत भइरहेको छ । 

प्रतिलिटर १०० रुपैयाँका दरमा दूध बिक्री हुने गरेको छ । गाउँमा भैँसीपालन हराएपछि मागअनुसार दूध आपूर्ति गर्न नसकिएको पुनको भनाइ छ । भैँसी र कागती खेती हेरालुका लागि चार जनाले रोजगारीसमेत पाएका छन् । उनीहरूलाई प्रतिएक जना मासिक साढे ७ देखि १७ हजार रुपैयाँसम्मको पारिश्रमिक दिइने गरेको छ ।

भर्खरै कृषि उत्पादन सुरु भएकाले हालको आयस्रोत दूध बिक्री मात्र रहेको युवा बताउँछन् । दूध बिक्रीबाट मासिक ४५ हजार रुपैयाँ हाराहारी आम्दानी भइरहेको उनीहरूले सुनाए । 

अब बंगुर र मौरीपालन गर्ने उनीहरूको योजना छ । चालू आर्थिक वर्षमा गाउँपालिकाको अनुदान १२ लाख र एकीकृत कृषि तथा पशुपक्षी विकास कार्यालयबाट ३० लाख रुपैयाँ बराबरको अनुदान आउने अध्यक्ष पुनले जानकारी दिए । 

१० वर्षपछि विदेशबाट फर्केर गाउँमै कृषि कर्म

जिल्लाको भूमे गाउँपालिका वडा नम्बर ७ गुनामका एक युवा गाउँमै बंगुर र कुखुरापालन व्यवसायमा लागेका छन् । भूमे वडा नम्बर ७ गुनामका रामचन्द्र बुढा मगर गाउँकै बाघतारेमा बंगुर र कुखुरापालनमा लागेका हुन् । 

१० वर्षसम्म साउदीमा पसिना बगाएका बुढाले अब आफ्नै गाउँघरमा परिश्रम गर्ने सोचसहित बंगुर र कुखुरापालन थालेको बताए । जेठबाट बंगुर तथा गिरिराज कुखुरापालनमा होमिएको उनले सुनाए । खोर तथा अन्य व्यवस्थापनमा ५ लाख रुपैयाँ लगानीबाट बंगुर तथागिरिराज कुखुरा व्यवसाय सुरु गरेको उनको भनाइ छ । 

बुढाले हाल गिरिराज कुखुरा र बंगुर एक महिनामा ३/३ सय गोटा हाराहारी पालिरहेका छन् । खरिद गर्दाको रकम छाडेर हाल मासिक ७५ हजार रुपैयाँ बराबरको बचत भइरहेको बुढाले बताए ।

गुनाम गाउँ छिमेकी रोल्पाको थबाङसँग सीमा पर्ने भएकाले बंगुर र कुखुरापालनमा लागेपछि उत्पादन रोल्पा र रुकुम पूर्वमै सहज बिक्री भइरहेको बुढाले सुनाए ।